Mobiel betalen in Afrika

Het huishouden van de gemiddelde Afrikaan stijgt met dertig procent, maar niet dankzij Nederlandse ontwikkelingshulp

In Afrika hebben de mensen meer internet en meer mobiele telefoons dan waterflesjes. De economie in Afrika groeit, doordat ze mobiel kunnen betalen. Overboeken naar vrienden en familie op het platteland is een dagelijkse bezigheid van de Afrikaan. Ook in India groeit de economie sinds het mobiel betalen. Zo maakt het internet het mogelijk om op een nieuwe en makkelijkere manier te communiceren met elkaar, wat weer voor nieuwe mogelijkheden zorgt. Het stelt boeren in staat om betere beslissingen te nemen over hun gewassen. De economie van India is ontzettend gegroeid en Afrika zal ook groeien door mobiel betalen. Betekent dit dat het bieden van ontwikkelingshulp niet meer nodig is?

M-pesa is een geldtransactiedienst van Safricom en Vodafone, de twee grootste mobiele aanbieders van Afrika. Door M-pesa kan de Afrikaanse bevolking geld overmaken naar haar vrienden en familie op het platteland, en dat via een sms op de mobiele telefoon. Dit stelt de Afrikaanse bevolking in de mogelijkheid om te sparen, storten en afhalen van geld, zonder dat ze een bankrekening nodig hebben. Wat het veiliger maakt voor de Afrikaan, ze hoeven namelijk niet meer met geld over straat en ze hoeven niet bang te zijn dat inbrekers hun geld vinden (Plazille, 2013). Afrika is dus aan het ontwikkelen met dank aan het mobiel betalen.

Onder de Sahara (Sub-Sahara) bevindt zich de laagste infrastructuur ter wereld. Waar slechts een kwart van de bevolking toegang heeft tot elektriciteit en minder dan drie vaste telefoonlijnen per 100 mensen toch heeft 60% een mobiele telefoon. Desondanks is Afrika er nog lang niet. De populatie kan namelijk nog zoveel geld naar elkaar overboeken, het gebrek aan opleidingen is nog steeds groot aanwezig. (Choi, 2014)  Dit betekent dat mensen niet hoger opgeleid kunnen worden.

In 2013 investeerde Nederland al ruim een kwart van het ontwikkelingsbudget naar de Wereldbank (Rijksoverheid). De Wereldbank investeert vooral in land, milieu en infrastructuurplannen, met als grootste doel om de armoede op te lossen. Hoewel het mobiele betalen erg populair is en door al 60% van de Afrikaanse bevolking het gebruikt, gebruikt 40% het nog niet. Deze mensen maken nog steeds geen gebruik van mobiel betalen omdat de infrastructuur hier nog niet goed ontwikkeld is. Zij maken geld over via een onofficiële of een fysieke manier (koekoek, 2013). Wat ervoor zorgt dat er nog steeds veel criminaliteit is. Het gebrek aan infrastructuur is een zaak waar nog in geïnvesteerd moet worden. De reden waarom ze nog geen mobieltje hebben aanschaft komt omdat de aanschaf te duur is. Een mobieltje kost gemiddeld een maandsalaris voor de gemiddelde Afrikaan, waardoor de aanschaf onmogelijk is voor de armste Afrikanen. Daarbij kunnen veel mensen in Afrika niet lezen, hierdoor gaat het proces om M-pesa te leren moeizaam en verloopt frustrerend. (Beland, 2013)

In het tijdperk van de onafhankelijkheid slaagde Afrika erin om iets te doen wat de regering nooit kon, namelijk sparen; leren; medische hulp bieden enzovoort. De Afrikanen hopen eindelijk het grote gat met de rest van de wereld in te halen. Telecommaatschappijen investeren steeds meer in Afrika, wat goed is voor de economie. (Puhl, 2013) De economie van het continent groeit jaarlijks met vijf tot tien procent. Zo heeft Afrika de staatschuld en het begrotingstekort terug weten te dringen. Aangezien Afrika blijft groeien en een jonge bevolking heeft, zal het continent in de toekomst het grootste arbeidspotentieel van de wereld hebben. Als Afrika zo doorgaat, zal het continent meer mensen op de arbeidsmarkt hebben dan China of India. Hiervoor moet de jeugd wel beter opgeleid worden (Motion).

Er is onderzoek gedaan hoe M-pesa in het echt werkt en wat voor impact het heeft op het dagelijks leven van de Afrikaan. Ondanks dat er veel positieve kanten aan M-pesa zit, zijn er ook nadelen. Neem als voorbeeld de verkiezingen crisis  van 2008, doordat rellende jeugd de wegen en het treinennetwerk geblokkeerd hadden, konden de geldkaarten en de beltegoedkaarten niet geleverd worden. De mensen op het platteland konden niet bij hun geld om te ontsnappen aan het geweld en konden niet bellen met hun familie in de steden. De meeste banken waren dicht in deze periode waardoor de mensen vanuit de stad ook niet bij hun geld konden. M-pesa geen systeem dat gemaakt is om te sparen, zo kan er wel een klein bedrag op de rekening blijven staan maar wordt er geen rente, zoals in het Westen over gerekend. Dit weerhoudt veel mensen ervan om geld op hun M-pesa  account te laten staan. Zeker de mensen van het platteland, zij maken zich zorgen over het feit dat geld moeilijk toegankelijk is vanwege de contante opslag in de M-pesa kantoren. Desondanks is het gemiddelde inkomen van een huishouden gestegen met vijf tot dertig procent (Pickens, 2009).

Waarom dan nog ontwikkelingshulp bieden als de huishoudens zo snel groeien? Ten eerste, Afrika heeft de laagste elasticiteit van de armoedebestrijding ten opzichte van de groei van andere ontwikkelingslanden ter wereld. Ten tweede, ondanks de snellere groei ontwikkelt Afrika niet genoeg goede banen. En ten derde, is het gebrek aan snellere structurele verandering, de grootste verantwoordelijke voor de banen en het armoedeprobleem. Aangezien de waarde per werknemer niet gegroeid is en het scheppen van nieuwe banen verminderd is heeft dit een enorme impact op de armoede bestrijding (Shimeles, 2014).

M-pesa maakt het leven van de Afrikaan aangenamer. De Afrikaan kan een beetje sparen, ze kunnen hun kinderen naar school sturen en ze kunnen elkaar onderhouden. Maar zolang er meer mobiele telefoons zijn dan waterflesjes, er nog steeds maar een kwart van de bevolking elektriciteit heeft en zolang aids en HIV nog een groot probleem blijft mag Nederland niet stoppen met het bieden van ontwikkelingshulp. Ook al groeit Afrika elk jaar een beetje meer en zeggen wetenschappers dat Afrika China voorbij zal groeien kan en mag Nederland ze nu niet aan hun lot overlaten. Als Afrika straks China echt voorbij groeit biedt dit denk ik ook meer kansen voor Nederland. Ik ben erg benieuwd naar deze ontwikkeling  en wat dit voor invloed zal gaan hebben op de rest van de wereld. Tot die tijd moet de ontwikkelingshulp ervoor zorgen dat Afrika de juiste richting op geduwd wordt. 

[Woorden: 1032 versie: 4]